Bijna 12 jaar geleden werd de maquette van het AZC Klompjan tentoongesteld in de grote kökk’n van museumboerderij Eungs Schöppe. De maquette werd gemaakt door Karen Gegiazarian uit Abchazië, in de periode dat hij op het AZC in Markelo woonde. Na die bewuste tentoonstelling lukte het niet om een blijvende, geschikte locatie te vinden voor de maquette en zo voor Markelo te behouden. In een klein gezelschap met betrokkenen vertelde Milena Mulders, die zich de afgelopen jaren over de maquette ontfermde, vanavond in Eungs Schöppe hoe het sindsdien is vergaan met dit unieke object dat is uitgeroepen tot cultureel erfgoed.

Milena vertelde dat het drie jaar geduurd heeft om een definitieve plek te vinden voor de maquette. Het Rijksmuseum in Amsterdam raakte geïnteresseerd in de maquette na het beluisteren van de podcast Maquette zonder verblijfsvergunning. Vele gesprekken hierna, hebben er toe geleid dat de maquette is aangekocht door het Rijksmuseum waardoor dit kunstobject als Nederlands erfgoed is aangemerkt. De maquette is gebouwd in 2011 door Karen in Markelo. De aanwezigen weten nog goed dat Karen hiermee bezig was en delen veel herinneringen aan die tijd. Milena: “Het object is uniek en heeft een historische waarde en betekenis voor Nederland gekregen. Het roept bij heel veel mensen speciale gevoelens op. Dat laatste is misschien ook wel de reden dat Karen vanavond niet hier in Markelo is”.

Het kunstobject wordt volgende maand naar het depot in Amersfoort gebracht waar een collectie van het Rijksmuseum in opslag staat. Dat betekent dat vanaf dat moment de zorg en verantwoording voor het object ligt, bij de expert voor kunstobjecten. Karen is blij met deze stap en met hem zijn goede afspraken gemaakt. Karen: “Op deze manier kunnen de kinderen van mijn kleinkinderen in de toekomst de maquette nog steeds zien”.

De maquette is op meerdere punten bijzonder en roept vele herinneringen op bij asielzoekers maar ok direct betrokkenen. Een bijzondere tijd op de locatie in Herike-Elsen waar inmiddels zonnepanelen liggen in veldopstelling en bijna niets meer in directe zin herinnert aan AZC Klompjan. De maquette is voor 99% gemaakt van natuurlijke materialen en zoveel mogelijk nagebouwd zoals het was. Een stenen muur werd in de kleinste details nagebouwd van steen. Karen bouwde de maquette van circa 2,50 meter bij 1,50 meter in 3 maanden en met name in de nachtelijke uren.

Sinds 1987 worden in Nederland vluchtelingen opgevangen in asielzoekerscentra. AZC Klompjan was één van de eerste AZC’s. De maquette geeft een beeld van de beginjaren van de asielopvang op deze schaal. Voor bewoners van een AZC was het niet alleen een plek om te wonen en te werken, maar ook een plek waar nieuwe herinneringen werden opgebouwd. De maquette van een van de eerste AZC’s van Nederland behoort volgens het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers thuis in het cultreel erfgoed van Nederland.