Wat velen niet weten dat er in de periode 1940 – 1945 twee boeken illegaal zijn verschenen met Geuzenliederen. Liederen die gemaakt en gezongen zijn als een vorm van verzet tegen de Duitsers. In het voorwoord van dit boek lezen wij onder meer:
” Onder de neus van den adelaar is het eerste deel van het Nieuwe Geuzenliedboek verschenen, het tweede is, terwijl ik dit schrijf, bijna ter perse. Wij hebben geleerd den geest van het verzet te doen klinken en zingen, zonder dat men ons vangt. Het land is met ons; het is een verzet van het land.
… En vergeet hen niet, die u dit reeds thans onder bedreiging en gevaar uit een vrijen keel hebben gezongen, omdat hun land hen zo lief was. Velen hebben reeds met hun leven betaald. Velen zullen er nog betalen. Vergeet hen niet”.
LENTE 1944
Wie nu de teksten van de liedjes en gedichten leest, die ruim zeventig jaar geleden geschreven zijn, kan niet anders concluderen dat er bij velen in ons land een diepe haat tegen de bezetter was. Vele van de teksten drijven de spot met Hitler en consorten alsmede met Mussert en zijn NSB. Bijvoorbeeld deze:
Toen Mussert nog een musje was, was hij heel gedwee,
Maar toen de aad’laar binnen kwam, Riep hij luidkeels: Hou zee
De mus kreeg praatjes, werd brutaal, maar’t bleef bij geschreeuw
En door dat mooie zwarte pak, leek hij precies een spreeuw.
Van een geheel ander gehalte is onderstaand gedicht van een jongeman die zijn land heeft gediend, als militair, gedurende de vijf oorlogsdagen in mei 1940. Hij is later gevangen genomen, vrijgelaten, opnieuw gevangen genomen en uiteindelijk gefusilleerd. Hij ondertekende zijn teksten met pseudoniem J.A.
Na het morgenappel
Dreigend grauw plein in stervende nacht
Vervloekte appelplaats, vervloekt ied’ren dag!
Verlaten door werkers, nog niet ontkracht,
Gevuld met stervenden en de honende lach
Van sadisten, die trappen op buik en op nieren
Van onmachtige zieken en zwakken om macht
Over leven en sterven wellustig te vieren.
Dreigen grauw plein in stervende nacht…
Bovenstaand Geuzenliedboek is geschonken aan de Stichting Heemkunde Markelo. De stichting is daar blij mee. Vaak worden oude boeken, kranten, schriften e.d., bij verhuizing etc. weggegooid. De Stichting Heemkunde Markelo hoopt dat, voordat ze worden weggegooid, ook wordt gedacht of het iets is voor het archief van de stichting.