Roggebindsters in het wit
Talrijk, eeuwen oud en verdeeld over het gehele jaar zijn de gewoonten en gebruiken waarvan de oorsprong in een duister verleden verborgen ligt. Hetzelfde geldt voor de verhalen over heksen, witte wieve, elfen enzovoort. Spontaan kunnen zich dan vragen opdringen over het hoe en het ontstaan van deze gebruiken. Vragen zoals; Waarom wordt de bruid over de drempel gedragen? Waarom brengt een hoefijzer nog steeds geluk? Waarom waren roggebindsters vroeger in het wit gekleed? Waarom eten wij paaseieren en branden er paasvuren. Wat is een richtmaal of een stiepelteken? Belangrijker nog zijn de overleveringen van geslacht op geslacht gedurende vele eeuwen. Veel van deze overleveringen werden eeuwenlang vrij nauwkeurig weergegeven door de grote zorg voor een goede vruchtbaarheid van mens, dier en gewas. Door riten en culten in een constant vast patroon te volgen meenden onze voorouders de gunsten van hun goden te kunnen afsmeken. Het vertrouwen in al deze rituelen was zo groot dat zij door het opgelegde christendom niet waren uit te roeien, zelfs niet op straffe des doods. Restanten van deze oude erediensten zijn daarom, ook al worden ze niet meer begrepen, tot op de dag van vandaag blijven voortbestaan. Een van deze oude gebruiken zullen wij wat nader belichten, namelijk het ontsteken van het paasvuur.
De Boake
Als het licht verdwijnt op Eerste Paasdag, vlammen de paasvuren op langs de horizon in noord- en oost Nederland, met name in Twente waar men sterk gehecht is aan traditie. Paasvuren gaan al eeuwen mee. Wie in Markelo kent niet de Boake, de Twentse naam voor het Paasvuur. Bijna elke kern in een buurtschap had zijn eigen Boake. Uit overleveringen is bekend dat vele generaties in Markelo op eerste Paasdag erbij waren als de Boake werd ontstoken. Het is een verschijnsel dat al eeuwenoud is en hypermodern tegelijk.
Boakhoolt slep’n
Het ontsteken van een Boake is een oud gebruik dat een voorchristelijke oorsprong heeft. Vandaar dat door de eeuwen heen vanuit de kerk pogingen werden ondernomen om deze traditie om zeep te helpen. Allereerst in de Frankische tijd, na de kerstening1 , probeerde de R.K.kerk dit te doen.. Zij zagen echter in dat dit vele opstanden zou veroorzaken en zijn begonnen verschillende oude traditie om te bouwen in het christelijk geloof. Na de hervormingen in de 17e eeuw heeft ook de Protestantse kerk getracht deze traditie uit te bannen, echter zonder succes. Aan het eind van de 20e eeuw kwam de traditie weer onder druk te staan door talloze milieuvoorschriften.
De Boake wordt opgebouwd
Ostara
Om het ontstaan van de paasvuren te verklaren moeten we heel ver terug gaan in de historie. Pasen is van oorsprong een lentefeest en wordt Ostara genoemd, naar de Angelsaksische Godin Ostara of Eostara. Ostara is een typische seizoensgodin en symboliseert de overwinning van het licht en het aanbreken van de vruchtbare periode: de lente. Haar naam slaat dan ook op het oosten, de richting waar het licht, de zon vandaan komt. Ostara is de godin van de stralende morgen, het stijgende licht.
Wilt u meer weten over de historie vande Boake kijk dan verder bij de Canon van Markelo op de website van de Stichting Heemkunde Markelo.