Het is nog vroeg. Zo’n ochtend waarin de wereld langzaam op gang komt, en de dauw zich als een zachte sluier over het gras heeft gelegd. Ik heb net de kalveren gevoerd, en loop met een beetje mais richting het kippenhok. Onze vijf dames kakelen me vrolijk tegemoet. De haan, trots op zijn harem, blijft altijd iets op de achtergrond. Een echte gentlemen, eerst de dames, daarna hij!
“Hej dames,” zeg ik, terwijl ik het mais in de ren strooi. Ze scharrelen tevreden rond. Ik hurk bij het legnest en haal er een paar warme, net-gelegde eieren uit. Puurder en eerlijker wordt het niet, denk ik, terwijl ik er een stro’tje afveeg. Ineens schiet me dat woord weer te binnen, PFAS. Hier in Denemarken hoor ik er nog weinig over, trouwens. Maar hoe kan het dat eieren uit je eigen achtertuin verdacht zijn. Gevaarlijk zelfs. Je zou er ziek van kunnen worden. Ik kijk naar m’n kippen. Ze kijken terug, zonder schuldgevoel. Terecht ook. Want waar komt dit ineens vandaan?
Terwijl wij hier op het platteland de versheid van een ei in twijfel moeten trekken, ademt een groot deel van Nederland dagelijks uitlaatgassen in. De rook van een sigaret, een e-sigaret, of een joint waait je op iedere straathoek tegemoet. Het vliegverkeer groeit gestaag door. Maar een ei? Dat moet ineens aan de schandpaal.
Binnen, bak ik een paar eieren, mix er wat verse groenten door en eten het met een stuk geroosterd brood. Gezond en lekker! Na het eten scroll ik wat op Instagram. Een vrouw die ik volg, ooit stadsmens, nu plattelandsbewoner, deelt hoe blij ze is met de zakken compost die de gemeente bracht voor alle tuinen in de buurt, omdat de grond in hun gebied erg arm is en amper voedingsstoffen bevat. Een mooi initiatief van deze Deense gemeente! Maar in haar volgende bericht vraagt ze openlijk hoe wij omgaan met de vieze poeplucht van de boeren. En met al die pesticiden. Of we daar geen last van hebben, en hoe wij daarmee omgaan. Ik reageer netjes op haar berichtje. “Je schrijft net zelf dat meststoffen van belang zijn. Compost is ook een meststof”. En vraag haar waarvoor er gespoten wordt en op welk gewas. Ik krijg een hartje terug, een reactie blijft uit!
Compost is fijn. Maar mest? Die stinkt. Snap jij het nog?
En dan die pesticiden… Niemand kon lezen over welk middel het ging. Of het überhaupt wel klopt wat er beweerd wordt. Werden er wel pesticiden gespoten in dit geval? Misschien was het wel een biologisch goedje met verschillende kruiden. Of een vorm van bemesting! Het is alsof we allemaal ‘iets’ hebben gehoord, ergens of ooit. En dat is dan al genoeg om ons er druk over te maken. Ondertussen hoor je nooit in de media dat het aantal pesticiden de afgelopen jaren enorm is terug gelopen. Dat vele middelen tegenwoordig in de landbouw verboden zijn. De controles op spuitmiddelen zijn heel erg streng. En iemand die ‘zomaar’ wat raak spuit! Dat is in de landbouw totaal onmogelijk.
Ergens moet ik er een beetje om grinniken. Want stel hè, dat wij eens een dagje naar de stad gaan. En ons daar verwonderen over de lucht. Niet naar gras of mest, maar naar asfalt, benzine, frituurvet. Of dat we bij de gemeente bezwaar aantekenen tegen de hoeveelheid verkeer. Of tegen de penetrante lucht van sigaretten en vapes die je longen binnen walmt. Zouden ze daar ook zulke vragen stellen?
Soms denk ik: het is een kwestie van niet meer weten waar het vandaan komt. Letterlijk en figuurlijk.
We zijn het contact met de oorsprong kwijt. Met aarde onder de nagels, met het ritme van de seizoenen. Een kind weet niet meer dat melk uit een uier komt, denkt dat eieren in een doosje groeien. We zijn zo gewend geraakt aan supermarktlogica, dat we vergeten dat er achter elk vers product, en ja ook aan de havermelk! een dier, een boer, en soms zelfs een poeplucht schuilt. Want pas als je weet waar iets vandaan komt, kun je ook echt waarderen wat het is.
Deze zondagochtend eten wij bij het een ontbijt een vers eitje. Warm, eerlijk en misschien wel met een snufje PFAS. Maar vooral: met liefde gelegd!
Lieve groet,
Debby